Sakrament pożegnania z Kościołem?

W naszej parafii wprowadzono dwuletni okres formacji przed sakramentem bierzmowania. W ramach pomocy sąsiedzkiej przywoziłem trzy dziewczynki z wieczornego nabożeństwa różańcowego. Nabożeństwa te wpisane były do programu obowiązkowego, udział w nich wymagał pisemnego potwierdzenia od księdza na indeksie kandydatów do bierzmowania.

Z zainteresowaniem wysłuchałem ich relacji. Koleżanka A ofiarnie uczestniczyła w nabożeństwie, aż kolanka jej zsiniały od klęczenia. Koleżanki B i C, tak jak większość młodzieży, nie spędziły czasu w kościele. One akurat udały się na kawę. Całość kandydatów do bierzmowania spotkała się dopiero w kolejce do zakrystii po podpisy. A tu niespodzianka – pytania kontrolne. Koleżanka A naturalnie udzieliła prawidłowej odpowiedzi i uczciwie uzyskała podpis. Kolejną osobę zapytano o księdza prowadzącego – nie zgadła. Następna do kontroli – koleżanka B – ponowne pytanie o księdza prowadzącego. Ponieważ wchodziło w grę trzech księży, a jeden odpadł, miała 50% prawdopodobieństwo, zaryzykowała – trafiła. Uzyskała podpis. Koleżankę C zapytano o odmawianą tajemnicę różańca – odpadła.

Relacja sąsiadek zainspirowała mnie do refleksji na temat katechezy. Kapłani zdają sobie sprawę z faktycznego małego zaangażowania młodzieży w praktykę religijną i wykorzystują bierzmowanie jako ostatnią okazję do katechetycznego „dociśnięcia”. Wpisują do indeksu maksimum przymusowych pobożnych praktyk. Niech przynajmniej w trakcie przygotowań do sakramentu praktykują jak wzorowi katolicy.

Naturalnie efekt tej duszpasterskiej gorliwości jest dokładnie odwrotny od założonego. Sakrament bierzmowania nieoficjalnie nazywany jest sakramentem uroczystego pożegnania z Kościołem. Jedną z podstawowych reguł psychologii jest to, że nie lubimy tego, do czego się nas przymusza, a pragniemy tego, co jest dla nas niedostępne. Gdyby Kościół chciał pozyskać prawdziwie zaangażowanych wiernych, to nie stosowałby przymusowej, represyjnej i zdesakralizowanej katechezy, w tym nauczania religii w szkołach. Postawiłby na utalentowanych, duchowo zaangażowanych kapłanów, do których wierni garnęliby się sami, aby słuchać ich nauki i rad.

W mojej ocenie efekty katechezy trzech koleżanek mogą być najprawdopodobniej takie:

·         Koleżanka A – głęboko zaangażowana emocjonalnie – albo uczciwie wytrzyma okres formacji i stanie się katoliczką głęboka, albo w którymś momencie załamie się i miłość zmieni się u niej w nienawiść. Z katoliczki stanie się zaangażowaną ateistką.

·         Koleżanki B i C uformują się jako katoliczki powierzchowne. Akceptujące Kościół jako obyczajową tradycję i dostawcę usług – chrzty, komunie, śluby, pogrzeby. Umiarkowanie antyklerykalne. Wierzące w Boga i akceptujące podstawy moralności, ale uznające sferę teologii jako niepoznawalną.

W tym miejscu katolicy głębocy powinni solennie potępić katolików powierzchownych. Może nawet powiedzieć im, że nie są katolikami. Wyraziłem swoją opinię koleżankom B i C, że mnie też nie podoba się przymus, ale skoro pojechały na nabożeństwo, to powinny brać udział. Po tym rytualnym potępieniu warto zastanowić się jednak, dlaczego Kościół w swojej wielowiekowej mądrości jednak de facto popiera formację katolików powierzchownych i wydaje się, że stanowią oni większość.

Socjologiczne korzyści z katolików powierzchownych dla Kościoła to:

- wspieranie finansowe

- brak krytycznej ingerencji w kwestie teologiczne

- brak krytycznej ingerencji w duchową jakość posługi kapłańskiej

Katolicy powierzchowni są po prostu wygodni dla Kościoła.