Granice katolicyzmu powierzchownego

Papież Franciszek ogłosił III Zgromadzenie Nadzwyczajne Synodu Biskupów.  Synod odbędzie się (...) od 5 do 19 października 2014 r. Jego tematem będą „Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji”. w czasie tego Synodu  Papież i biskupi podzielą się swymi doświadczeniami duszpasterskimi i sytuacją rodziny w poszczególnych krajach. W 2015 roku na kolejnym zgromadzeniu będą przyjęte konkretne wnioski i propozycje dla duszpasterstwa rodzin.

W ramach przygotowania do Synodu Watykan rozesłał do poszczególnych biskupów dokument z 38 pytaniami związanymi z rodziną chrześcijańską, małżeństwem, problemami i wyzwaniami, które stoją przed Kościołem w tym obszarze.

http://www.ankietafranciszka.pl/

Synod to organ doradczy papieża. Ustanowiono go w 1965 r. po to, by pomagał mu w rządzeniu Kościołem. W przeciwieństwie do Kolegium Kardynałów jest wyrazem pewnego rodzaju demokracji w Kościele – delegaci to wprawdzie biskupi, ale wybierani z całego świata przez episkopaty poszczególnych krajów, a nie mianowani przez papieża. Jednak dotąd znaczenie synodu nie było duże. Tymczasem nowy papież od początku podkreśla wagę kolegialności w Kościele. Dlatego nie tylko zwołuje synod, ale – po raz pierwszy w dziejach – rozsyła do poszczególnych krajów ankietę, która jest skierowana także do wiernych świeckich.

http://www.wprost.pl/ar/426421/Ankieta-Franciszka/

Konferencje Episkopatów, które opublikowały wyniki ankiety przeprowadzonej wśród wiernych przed Synodem Biskupów o rodzinie postąpiły wbrew woli Stolicy Apostolskiej. Materiały te miały zostać przesłane poufnie do Watykanu - powiedział sekretarz generalny Synodu Biskupów w wywiadzie dla włoskiego portalu Quotidiano.net.

 Abp Lorenzo Baldisseri przyznaje, że może to być swoista forma nacisku. Chwali przy tym Episkopat Włoch, który nie ujawnił wyników ankiety. Zdaniem abp Baldisseriego było to obowiązkiem episkopatu.

http://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,17537,wyniki-ankiety-mialy-pozostac-poufne.html

Opublikowano dla przykładu wyniki ankiety w Niemczech:

Dla większości katolików wizerunek rodziny proponowany przez Kościół jest zbyt idealistyczny. Kościelne dokumenty o małżeństwie i rodzinie są znane tylko nielicznym, dla większości nie mają żadnego znaczenia w konkretnym życiu. Biskupi stwierdzają, że nieformalne związki, w których katolicy żyją i współżyją przed ślubem, są nie tylko częścią duszpasterskiej rzeczywistości, ale wręcz dominującą formą życia. Prawie wszyscy - w przybliżeniu 90 do 100 proc. par, które proszą o ślub kościelny - żyją wcześniej już kilka lat ze sobą.

Najwięcej problemów niemieccy katolicy mają z metodą naturalnego planowania rodzin: nawet wśród zaangażowanych wiernych jest ona nieznana, a większość ludzi nawet nie wykazuje woli poznania tej metody. Z kolei niechęć Kościoła do błogosławienia par homoseksualnych odbierana jest przez niemieckich katolików jako dyskryminacja.

Niemiecki episkopat zwrócił już uwagę, że wyniki nie są reprezentatywne, ponieważ ankieta nie została przeprowadzona przez profesjonalny instytut socjologiczny. Problematyczna jest również metodologia: w niektórych diecezjach wierni mogli zabierać głos przez Internet, w innych do głosu dopuszczone zostały tylko niektóre gremia. Biskupi podkreślają, że nie należy zmieniać nauki Kościoła, ale warto się zastanowić nad akcentowaniem niektórych problemów moralnych. W świetle zbliżającego się Synodu Biskupów proponują, by przede wszystkim odejść od tzw. "etyki zakazów".

http://www.deon.pl/religia/serwis-papieski/aktualnosci-papieskie/art,1492,niemcy-wyniki-ankiety-papieza-franciszka.html

Zainspirowana ankietą Franciszka własne badanie – które objęło 12.000 katolików w 12 krajach - przeprowadziła amerykańska hiszpańskojęzyczna sieć medialna Univision.

http://www.univision.com/interactivos/openpage/2014-02-06/la-voz-del-pueblo-portada-en

Krótkie podsumowanie wyników:

• odmawianie komunii osobom rozwiedzionym, które zawarły ponowne małżeństwo - wszystkie kraje ogółem 58% przeciw, Europa 75% przeciw
• małżeństwo księży – 50% za, Europa 70% za
• kapłaństwo kobiet – 45% za, Europa 70% za
• aborcja dozwolona w szczególnych przypadkach, np. zagrożenie życia matki – 57% za, Europa 67% za; aborcja dozwolona bez ograniczeń – 9% za, Europa 20% za
• antykoncepcja – 78% za, Europa 86% za
• akceptacja homomałżeństw – 70% przeciw, Europa 62% przeciw
• pozytywna ocena działalności papieża Franciszka – 87% za, Europa 89% za

Powyższe punkty mają doniosłe znaczenie teologiczne, ale omówię je wyłącznie w ujęciu socjologicznym, dzieląc umownie na obyczajowe i etyczne.

Wyniki ankiety Univision potwierdzają, że większość katolików to katolicy powierzchowni. W praktyce odrzucają naukę Kościoła w zakresie obyczajowości, w zakresie: rozwodów, obowiązkowego celibatu, kapłaństwa kobiet, antykoncepcji. Jednak akceptują  w zakresie odrzucenia  homomałżeństw. Akceptują także naukę etyczną Kościoła – zdecydowanie odrzucając dozwolenie aborcji bez ograniczeń.

W Kościele nie ma demokracji. Papież Franciszek dostrzega jednak ogromny rozłam pomiędzy nauką Kościoła, a praktyką w zakresie obyczajowości, oraz rozłam pomiędzy wiernymi na różnych kontynentach – liberalnymi w Europie, USA, Ameryce Łacińskiej i konserwatywnymi w Afryce i Azji. Można przypuszczać, że planuje wprowadzenie zmian i potrzebuje wsparcia ze strony Synodu i ze strony wiernych. Ankieta Franciszka, jak widać na przykładzie opublikowanego wyniku z Niemiec, przyniesie prawdopodobnie podobne wyniki jak ankieta Univision.

Dla mnie, jako katolika powierzchownego, dwa podstawowe filary religii to wiara i etyka. Istotne jest odróżnienie etyki od obyczajowości. Zachowanie, które może pomóc innym albo wyrządzić im krzywdę podlega ocenie etycznej. Natomiast przekroczenie norm obyczajowych dotyczy zachowań niezgodnych z tradycją danego społeczeństwa, które wprawdzie odbierane są jako niewłaściwe, nieestetyczne, ale nie krzywdzą innych. Jednak skrajne przekroczenie norm obyczajowych budzące wstręt, odrazę, lęk faktycznie krzywdzi innych i powinno podlegać ocenie etycznej.

Normy obyczajowości społecznej i granica pomiędzy etyką, a obyczajowością ewoluują. Uważam, że religia nie może trwać przy modelu sprzed 2000 lat jako bezwzględnie obowiązującym. Kościół powinien wyjść do świata, i stawić czoła takiemu, jaki jest, a nie czekać, aż świat przyjdzie do niego. Obyczajowość postulowana przez religię powinna być jednak konserwatywna – krok, dwa kroki do tyłu za współczesną praktyką. Tak jak elegancka osoba jest sezon, dwa sezony do tyłu w porównaniu z trendami mody. Dzięki temu wybiera to, co najlepsze i unika przejściowo modnych idiotyzmów i szkaradzieństw.

Katolicy powierzchowni i tak kierują się własnymi normami obyczajowymi. Rozwiązanie sprzeczności na styku – doktryna Kościoła – praktyka - pozwoliłoby rozpocząć dyskusję na rzeczywiście istotne tematy, na przykład: dostosowanie struktury Kościoła do współczesności, krzewienie wiary wśród ludzi zagubionych w społeczeństwie konsumpcyjnym. Jeszcze raz zaznaczam, że w powyższych uwagach abstrahuję od problemów teologicznych. Jeśli zostają w Kościele wprowadzone zmiany, to ich uzasadnieniem teologicznym zajmują się odpowiedzialne gremia i fachowcy.

Warto dodać, że środowisko tradycjonalistyczne ma zdecydowanie negatywną opinię o wyżej opisanych, zachodzących w Kościele zmianach. Polecam znakomity artykuł na ten temat:

http://przedsoborowy.blogspot.com/2014/02/wyprowadzic-sztandar.html

Równie surowa może być ocena niektórych środowisk ateistycznych z hasłami typu: skoro współżyjecie przed ślubem, skoro używacie prezerwatywy, to zdradziliście fundamentalne podstawy swojej religii i skończcie z tą obłudą.

My jednak trwamy: