Zwiedzanie Bieszczadów

Tajemnicze to góry, bo już sama odmiana budzi wątpliwości – Bieszczadów, czy Bieszczad. Pierwszy raz się tam wybrałem. Ostatnio z naszej rodziny przebywał w tej okolicy mój dziadek – walczył jako żołnierz w latach czterdziestych ubiegłego wieku.

Mit Bieszczadów przedstawia je jako ostatni skrawek kresów, jako ziemię pionierów, samotników, indywidualistów, miejsce, w którym odnajdujemy wolność i sens życia, w którym zakochujemy się w naturze i pierwotnej przyrodzie.

Faktycznie spotykałem osoby, które wyglądały, jakby przyjechały szukać wolności i sensu życia. Wydawały się jednak raczej zagubione. Miałem wrażenie, że spoglądały na mnie z nadzieją, że akurat ja mam ten mistyczny klucz i potrafię im go przekazać. Niestety pogrążony w cynizmie nie miałem i nie szukałem klucza wolności.

W praktyce Bieszczady współczesne funkcjonują jak doskonale zorganizowane przedsiębiorstwo komercyjne. Codziennie rano turyści dojeżdżają z miejsc zakwaterowania na parkingi zlokalizowane obok atrakcji – np. stacji kolejki wąskotorowej w Majdanie, Połoniny Wetlińskiej lub Caryńskiej. Parkingi mieszczą tysiące samochodów sprawnie kierowanych przez obsługę z krótkofalówkami. Z parkingu można iść na szlak na piechotę i wrócić, albo podjechać kilka kilometrów busem turystycznym, aby przedłużyć sobie trasę. Połoniny – łąki na górach powyżej górnej granicy lasów – to wprawdzie oklepana atrakcja, gdzie w sezonie maszerują tysiące turystów, ale na mnie i tak zrobiły niesamowite wrażenie.

Ciekawego odkrycia dokonałem natomiast w lesie. Obala to moim zdaniem głoszone przez oficjalnych historyków teorie na temat wojny rosyjsko-japońskiej 1904-1905. Okazuje się, że oddziały japońskie dotarły aż do Bieszczadów. Świadczą o tym znaki zachowane na drzewach.

Zwróciło moją uwagę, że współczesna ludność zamieszkująca Bieszczady – narodowości polskiej – ma pozytywny stosunek do łemkowskich tradycji tych ziem. Przy szkołach organizowane są polsko-ukraińskie towarzystwa historyczne, funkcjonują restauracje w stylu ukraińskim, na szlakach na tabliczkach informacyjnych są napisy także w języku ukraińskim. Jakże kontrastuje to z podejściem naszych wschodnich sąsiadów, którzy tępią polskie pamiątki, chcą wyrzucić lwy z Cmentarza Łyczakowskiego, za to stawiają niezliczone pomniki banderowców.

Polska nigdy nie miała i nadal nie ma skutecznej polityki historycznej. Zwiedziłem pomnik żołnierzy polskich, których garstka broniła się przed tysiącami upowców. Może mój dziadek walczył w tym okopie. Pomnik jest zaniedbany, pomalowany obraźliwymi napisami. Niewątpliwie prowokują do tego postkomunistyczne napisy o „utrwalaniu władzy ludowej”. Moim zdaniem należałoby by pomnik przebudować, napisy zmienić. Ci żołnierze nawet jeśli byli w armii ludowej, w tym miejscu walczyli o to, aby nie mordowano Polaków.